Sinh hoạt chi bộ theo tổ đảng - Kết quả bước đầu và những vấn đề cần giải quyết

Yêu cầu của thực tiễn

Tại Hà Nội, trước khi có hướng dẫn của Trung ương, ngày 6-12-2021 Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã ban hành Hướng dẫn số 04-HD/TU, về việc thí điểm tổ chức sinh hoạt chi bộ thôn, tổ dân phố theo tổ đảng tại các khu dân cư, khu chung cư và khu đô thị mới có đông đảng viên. Thực tế tại Hà Nội, những chi bộ tại các khu đô thị tập trung nhiều tòa nhà chung cư có tới vài trăm đảng viên, có nơi hơn 350 đảng viên. Đảng viên đông cùng với sự thiếu thốn về cơ sở vật chất, khối lượng công việc nhiều ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng và thực hiện tự phê bình và phê bình của đảng viên. Trong thời gian diễn ra đại dịch Covid-19, việc sinh hoạt của nhiều chi bộ bị gián đoạn do không được tụ tập đông người. Vì vậy, Thành ủy Hà Nội đã kịp thời ban hành Hướng dẫn để các chi bộ chủ động triển khai, tránh những ảnh hưởng khách quan đến chất lượng sinh hoạt đảng thường kỳ. Ngay sau khi Ban Tổ chức Trung ương tổ chức Hội nghị quán triệt, triển khai Hướng dẫn số 03, thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, Ban Tổ chức Thành ủy đã ban hành Công văn số 2223-CV/BTCTU, ngày 20-2-2023, về việc triển khai thực hiện. Đến nay, Thành phố có 206 chi bộ thuộc 22 đảng bộ thí điểm tổ chức sinh hoạt theo tổ đảng.

Tại Quảng Bình, Đảng bộ tỉnh hiện có 577 tổ chức cơ sở đảng (3.252 chi bộ trực thuộc) với hơn 76 vạn đảng viên. Đây là tỉnh có nhiều chi bộ mang tính chất đặc thù: 80 chi bộ ở địa bàn giáp biên giới; 127 chi bộ ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa; 27 chi bộ có trên 100 đảng viên, có chi bộ tới hơn 200 đảng viên. Do tính chất đặc thù nên việc tổ chức sinh hoạt của các chi bộ này gặp nhiều khó khăn như: tỷ lệ đảng viên vắng sinh hoạt cao, số lượng ý kiến tham gia phát biểu không nhiều, các ý kiến thảo luận thiếu tập trung, việc triển khai thực hiện nghị quyết không kịp thời, thiếu đồng bộ… Điều này dẫn đến chất lượng sinh hoạt chi bộ của nhiều nơi không cao. Do đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy chủ trương thí điểm 2 hình thức mới trong sinh hoạt đảng đối với các chi bộ đặc thù. Một là, sinh hoạt chi bộ theo tổ đảng ở những chi bộ khu dân cư có số lượng đảng viên đông. Hai là, sinh hoạt trực tuyến ở những chi bộ có đảng viên thường xuyên làm nhiệm vụ ở địa bàn phân tán và thực hiện nhiệm vụ đặc biệt. Qua triển khai thí điểm, đến nay đã có 9/13 đảng bộ cấp trên cơ sở lựa chọn 40 chi bộ thí điểm sinh hoạt chi bộ tại tổ đảng.

Tại Đồng Nai, Ban Tổ chức Tỉnh ủy đã ban hành Hướng dẫn số 15-HD/BTCTU, ngày 11-5-2023, về “thí điểm sinh hoạt đảng theo tổ đảng ở chi bộ đông đảng viên”. Thời gian thực hiện thí điểm từ tháng 6-2023 đến hết tháng 6-2025. Hiện nay, toàn tỉnh có 6 chi bộ cơ sở và 220 chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở có từ 50 đảng viên trở lên. Theo đó, những chi bộ có từ 50 đảng viên trở lên được chia thành các tổ đảng sẽ tiến hành sinh hoạt theo tổ đảng. Việc sinh hoạt đảng theo tổ đảng được thay cho sinh hoạt toàn thể chi bộ, nhưng chỉ thực hiện không quá 3 lần/năm; các kỳ sinh hoạt còn lại trong năm vẫn sinh hoạt theo hình thức trước đây.

Từ tháng 3-2023, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Giang tiến hành lựa chọn 10 chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở có từ 50 đảng viên trở lên ở các huyện Hiệp Hòa, Lạng Giang, thị xã Việt Yên và Thành phố Bắc Giang để thí điểm sinh hoạt đảng theo tổ đảng. Thời gian thực hiện từ tháng 4-2023 đến hết tháng 6-2025. Theo tinh thần chỉ đạo đó, ban thường vụ các huyện ủy, thị ủy, thành ủy chỉ đạo các đồng chí ủy viên ban thường vụ, huyện ủy viên phụ trách cơ sở tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện thí điểm; đồng thời hằng quý yêu cầu đảng ủy các xã, thị trấn báo cáo kết quả để kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập. Nhiều đơn vị tiến hành tổ chức các lớp tập huấn cho các chi ủy viên về một số nội dung nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng; hướng dẫn các chi bộ ở những nơi thực hiện thí điểm họp trước ngày 3 hằng tháng để định hướng nội dung sinh hoạt đối với các tổ đảng hằng quý.

Những tín hiệu tích cực

Thời gian qua, công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Hướng dẫn số 03 từ Trung ương đến cơ sở đã được thực hiện đồng bộ, tạo sự chuyển biến rõ trong nhận thức của cán bộ, đảng viên trên địa bàn dân cư xã, phường, thị trấn. Qua đánh giá sơ bộ sau một thời gian triển khai thực hiện, các cấp ủy đảng nhận định tổ đảng chính là một bộ phận của chi bộ, có nhiệm vụ quản lý, giáo dục, hướng dẫn và giúp đỡ đảng viên trong sinh hoạt, học tập, sản xuất, lãnh đạo quần chúng thực hiện nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước, hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, đồng thời tuyên truyền, vận động quần chúng ưu tú vào Đảng. Việc thí điểm sinh hoạt theo tổ đảng trước mắt đã giải quyết được khâu khó khăn liên quan đến địa điểm tổ chức sinh hoạt. Nhiều chi bộ có số lượng đảng viên lớn dẫn đến quá tải đối với việc tổ chức sinh hoạt chi bộ tại các nhà sinh hoạt cộng đồng hay các nhà văn hóa tổ dân phố, thôn, xóm; nhiều nơi khi giải quyết được bài toán tìm địa điểm thì lại gặp các khó khăn liên quan đến các điều kiện cơ sở vật chất khác như loa, đài, quạt, bàn, ghế… Đây là một trong những yếu tố khách quan ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sinh hoạt chi bộ. Vì vậy, mô hình “sinh hoạt theo tổ đảng” ở những chi bộ đặc thù đông đảng viên không chỉ giúp chi bộ giải quyết được bài toán “thiếu địa điểm” sinh hoạt, mà còn khắc phục được tình trạng đảng viên bị phân tán do phụ thuộc thời gian công việc. Các tổ đảng sẽ chủ động hơn trong việc bố trí địa điểm, thời gian, các điều kiện cơ sở vật chất. Đồng chí tổ trưởng tổ đảng có thể sắp xếp linh hoạt sinh hoạt đảng vào buổi tối hoặc ngày cuối tuần để phù hợp với các đảng viên đang còn công tác, học tập. Nhiều tổ đảng tiến hành họp ngay tại nhà đồng chí tổ trưởng tổ đảng hoặc nhà đảng viên có điều kiện về cơ sở vật chất. Như vậy, tỷ lệ đảng viên dự họp sẽ đông đủ hơn, điều kiện cơ sở vật chất được đáp ứng tốt hơn, không khí thảo luận và tự phê bình, phê bình sôi nổi hơn.

Một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng sinh hoạt chi bộ chính là việc tham gia đóng góp ý kiến của đội ngũ đảng viên trong chi bộ. Thời gian thực tế sinh hoạt chi bộ thường kỳ sẽ kéo dài khoảng 1 tiếng rưỡi. Như vậy ở những chi bộ có đông đảng viên, thời gian dành cho nội dung thảo luận sẽ bị hạn chế. Số lượng đảng viên tham gia đóng góp ý kiến thường không nhiều... Khi sinh hoạt theo tổ đảng, tính dân chủ sẽ được phát huy; ngay từ trước khi tiến hành sinh hoạt theo tổ đảng, chi ủy họp, định hướng nội dung, phân công chi ủy viên phụ trách dự sinh hoạt tổ đảng; trường hợp cần thiết có thể mời đồng chí tổ trưởng tổ đảng không phải chi ủy viên dự họp.

Như vậy, với sự định hướng cụ thể về nội dung của cấp ủy cấp trên và dưới sự điều hành của tổ trưởng tổ đảng, số lượt đảng viên phát biểu tại các buổi sinh hoạt sẽ nhiều hơn trước đây và chất lượng các ý kiến cũng trở nên tập trung, thiết thực hơn khi gắn với quyền lợi “sát sườn” của đảng viên và nhân dân. Trong quá trình sinh hoạt theo tổ đảng, đồng chí tổ trưởng tổ đảng có trách nhiệm tổng hợp các ý kiến thảo luận để báo cáo với chi ủy tổng hợp kết quả sinh hoạt tại các tổ đảng; họp, thảo luận, tiếp thu các ý kiến tham gia của đảng viên để bổ sung, hoàn thiện nội dung sinh hoạt chi bộ và thông qua kết luận hoặc nghị quyết của chi bộ.

Qua thực hiện thí điểm sinh hoạt tổ đảng thay cho sinh hoạt chi bộ hằng tháng, nhiều cấp ủy đánh giá các đảng viên có thêm không gian và thời gian để tham gia đóng góp ý kiến. Đảng viên trở nên mạnh dạn hơn trong việc đề xuất ý kiến với chi bộ, nhất là các ý kiến hiến kế giải quyết tâm tư, nguyện vọng của người dân. Đặc biệt, đối với các chi bộ khối trường học, nơi có đông đảng viên trẻ là sinh viên và giảng viên, đây cũng là môi trường để họ mạnh dạn thể hiện ý kiến về những vấn đề thuộc chuyên môn, thẩm quyền được giao.

Mặt khác, sinh hoạt theo tổ đảng đã giúp cấp ủy nhanh chóng nắm bắt những tâm tư, nguyện vọng của đảng viên và quần chúng, phát hiện những tồn tại, hạn chế, khó khăn, bức xúc trong nhân dân để kịp thời giải quyết, không để tồn đọng kéo dài trở thành “điểm nóng”. Các đảng viên trong tổ đảng theo đó cũng thể hiện rõ hơn vai trò của mình đối với địa bàn dân cư, nơi mình đang sinh sống.

Ngoài ra, việc thực hiện các thủ tục thông thường của một buổi sinh hoạt chi bộ như điểm danh đảng viên, thu nộp đảng phí… cũng được rút ngắn. Điều này góp phần tăng thời lượng tiến hành các nội dung chính của buổi sinh hoạt. Mô hình này được đánh giá là phù hợp với những hoàn cảnh đặc biệt như trong giai đoạn đại dịch Covid-19 thực hiện giãn cách xã hội.

Việc sinh hoạt theo tổ đảng còn góp phần bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao trách nhiệm và năng lực của các đồng chí trong cấp ủy, nhất là đồng chí bí thư chi bộ cũng như đồng chí tổ trưởng tổ đảng. Các đồng chí tổ trưởng tổ đảng có thể trở thành nguồn kế cận của cấp ủy những nhiệm kỳ tiếp theo.

Một vài điểm nghẽn

Theo Hướng dẫn 03, việc sinh hoạt theo tổ đảng được thực hiện không quá 3 lần trong năm, tuy nhiên lại không quy định cụ thể các thời điểm sẽ tiến hành sinh hoạt tổ đảng trong năm. Do vậy, từng cấp ủy đảng khi tiến hành thí điểm sẽ phải quy định cụ thể thời gian tiến hành sinh hoạt theo hình thức tổ đảng để có sự định hướng chính xác về nội dung và hình thức thực hiện.

Việc sinh hoạt chi bộ theo tổ đảng do tổ trưởng tổ đảng điều hành, mặc dù các nội dung đã được định hướng, thống nhất trong cuộc họp cấp ủy mở rộng, tuy nhiên một số tổ trưởng tổ đảng còn hạn chế về năng lực, kỹ năng tổng hợp và điều hành cuộc họp. Thực tế cho thấy, việc xây dựng nguồn đối với cấp ủy chi bộ ở khu dân cư hiện nay đã tương đối hạn hẹp, nên việc tìm ra được đội ngũ tổ trưởng tổ đảng có đầy đủ tố chất, năng lực là một nhiệm vụ khó khăn hơn đối với cấp ủy cơ sở.

Theo Hướng dẫn 03, một trong những nội dung không thực hiện trong thí điểm sinh hoạt đảng trực tuyến và sinh hoạt đảng theo tổ đảng là việc kiểm điểm tự phê bình và phê bình, đánh giá, xếp loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên. Trong khi việc quá đông đảng viên là nguyên nhân khách quan dẫn đến khâu đánh giá chất lượng đảng viên hằng năm nhiều nơi còn mang tính hình thức. Nhiều chi bộ với hơn 100 đảng viên phải tiến hành họp nhiều ngày để hoàn thành xong việc đánh giá, kiểm điểm cuối năm. Do đó, nhiều cấp ủy đảng kiến nghị Trung ương cần nghiên cứu để thí điểm việc đánh giá chất lượng đảng viên cuối năm theo hình thức sinh hoạt theo tổ đảng, để việc đánh giá trở nên dân chủ, khách quan và dễ thực hiện hơn.

Thực tế cho thấy, việc sinh hoạt theo tổ đảng sẽ dẫn đến một số quy trình tổ chức lâu hơn. Đồng chí cấp ủy viên được phân công phụ trách cũng phải dành nhiều thời gian hơn để đi dự, chỉ đạo tại các tổ đảng. Để đưa ra được nghị quyết của chi bộ hằng tháng, chi ủy viên phải dự họp đến 3 lần trong tháng (trước khi tổ chức sinh hoạt theo tổ đảng, chi ủy phải họp để thống nhất nội dung; sau đó chi ủy viên dự họp ở các tổ đảng; tổ chức họp chi ủy một lần nữa để ra nghị quyết chi bộ). Theo hình thức này, tiến độ giải quyết công việc của chi bộ sẽ chậm hơn bởi các tổ đảng họp xong thì chi bộ mới tổng hợp được các ý kiến, kiến nghị từ tổ đảng.

Biện pháp khắc phục

Xác định việc thực hiện thí điểm sinh hoạt đảng theo tổ đảng là một trong những giải pháp để nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng ở những chi bộ đông đảng viên, đặc biệt trong việc mở rộng dân chủ, đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong sinh hoạt chi bộ. Trong giai đoạn Trung ương tiến hành thí điểm mô hình này, các cấp ủy đảng cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung gồm: 

Một là, cấp ủy các cấp tiến hành phổ biến, quán triệt mục đích, yêu cầu, nội dung, chủ trương của Trung ương, cấp ủy địa phương về việc thực hiện thí điểm mô hình sinh hoạt đối với chi bộ đặc thù, tạo sự đồng thuận cao để thực hiện một cách thống nhất, đồng bộ, hiệu quả.

Hai là, nâng cao trách nhiệm và năng lực của các đồng chí trong cấp ủy, nhất là đồng chí bí thư chi bộ trong suốt quá trình thực hiện các khâu: chuẩn bị, tổ chức sinh hoạt, ban hành văn bản và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện nghị quyết của chi bộ. Kịp thời định hướng, hướng dẫn cấp ủy viên căn cứ tùy điều kiện thực tiễn mà vận dụng khoa học, nhịp nhàng, linh hoạt hình thức sinh hoạt theo tổ đảng; phân công phụ trách tổ đảng, hoàn thiện quy chế hoạt động theo quy định.

Ba là, tiếp tục bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ bí thư cấp ủy, chi ủy viên và tổ trưởng các tổ đảng; nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm của mỗi đảng viên trong sinh hoạt chi bộ, tổ đảng; xây dựng cơ chế, chế độ, chính sách cho đội ngũ cấp ủy viên, tổ trưởng tổ đảng.

Bốn là, kịp thời bổ sung, sửa đổi quy chế làm việc của những chi bộ thí điểm cho phù hợp với thực tiễn. Dù là sinh hoạt toàn thể hay sinh hoạt theo tổ đảng thì việc tiến hành sinh hoạt thường kỳ của chi bộ vẫn phải bảo đảm đúng Điều lệ Đảng, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tinh thần tự phê bình và phê bình, tạo sự thống nhất cao trong chi bộ.

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, theo dõi, hướng dẫn của cấp ủy cấp trên và các cơ quan chuyên môn nhằm bảo đảm chất lượng sinh hoạt ở các chi bộ tiến hành thí điểm sinh hoạt theo tổ đảng; kịp thời nắm bắt tình hình, chỉ đạo, hướng dẫn và giải quyết những khó khăn, vướng mắc, bất cập từ thực tiễn./.