Biết đủ là đủ - Cơ chế giữ mình trong sạch trước “lằn ranh đỏ”

1. Con người, bất cứ ai, chẳng riêng công chức, viên chức ăn lương nhà nước, có đời sống vật chất đầy đủ là cơ sở để phát triển đời sống tinh thần. Lấy con người làm trung tâm, là đối tượng phục vụ của mọi chủ trương, đường lối, chính sách, Đảng ta luôn quan tâm đến sự phát triển hài hòa hai mặt vật chất và tinh thần của mỗi con người. Mục tiêu Đại hội XIII của Đảng đặt ra với những mốc son phải đạt được khi 100 năm thành lập Đảng, 100 năm thành lập nước đã thể hiện rõ điều đó.

Tuy nhiên, song song với việc quan tâm, chăm lo đời sống vật chất thì việc quan tâm, chăm lo đời sống tinh thần phong phú của con người cũng cần được coi trọng không kém. Thực tế đã chứng minh, bên cạnh khát khao muốn giàu sang, phú quý, con người còn có một mong muốn cháy bỏng là có được một đời sống tinh thần phong phú, cao quý, thiêng liêng. Cùng với sự chi phối của “lòng tham không đáy” thuộc về bản năng, còn tồn tại một phương châm sống đã ăn sâu vào tâm lý, kinh nghiệm sống của con người: Biết đủ là đủ.

2. Biết đủ là đủ! Lý niệm này có nguồn gốc từ tư tưởng của Lão Tử, một triết gia cổ đại Trung Hoa. Trong cuốn “Đạo đức kinh” viết vào khoảng 600 năm TCN, Lão Tử đã nhiều lần đề cập đến. Ở chương thứ 30 của cuốn sách, ông viết: “Tri túc giả phú”, tức là người biết đủ là người giàu có. Trong chương thứ 44, Lão Tử nhấn mạnh: Thậm ái tất đại phí; đa tàng tất hậu vong. Tri túc bất nhục, tri chỉ bất đãi, khả dĩ trường cửu” (yêu nhiều ắt sẽ tổn nhiều, chứa nhiều ắt sẽ mất nhiều, biết đủ thì không nhục, biết dừng lại thì không nguy, có thể trường cửu).

Biết đủ là đủ không phải là thái độ của kẻ ươn hèn, cầu an, trì trệ, không dám vươn tới thay đổi số phận. Trái lại, biết đủ là đủ chính là phẩm chất của con người sáng suốt, biết phải trái, biết hoàn cảnh và năng lực của mình, biết giới hạn, không sa vào trạng thái ảo tưởng, biết chế ngự lòng tham vốn là bản năng của con người. Biết đủ là đủ - lằn ranh đỏ, bên kia là sự hỗn loạn, bên này là sự yên hòa.

3. Thực ra, chưa cần biết đến triết thuyết của Lão Tử, biết đủ là đủ đã là một quan niệm về cách sống trong hiện thực đời sống của nhân dân ta.

“Ta đi ta nhớ những ngày. Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi. Thương nhau chia củ sắn lùi. Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng” (Tố Hữu). Trong hoàn cảnh sống nghèo nàn, thiếu thốn của nhân dân ta, để tồn tại và cùng nhau tồn tại, quan trọng trước hết là phải biết “nhường cơm sẻ áo” cho nhau, phải biết “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”, phải biết “giật gấu vá vai”, phải biết “hết gạo thì cạo đến khoai”, phải biết “nhiều no ít đủ”. “Nhiều no ít đủ” trong thâm ý sâu xa là biết bằng lòng và quý trọng hết thảy những gì đang có ở hiện tại, là cơ chế chủ động tự vệ, bảo đảm cho sự sinh tồn, để tâm thái luôn yên hòa, không rơi vào cùng quẫn, rối trí, bấn loạn. Để không “đói nghèo sinh hư”, “bần cùng sinh đạo tặc”.

Văn hào người Pháp La Rô-sơ-phu-cô (La Rochefoucauld 1613-1680) viết: “Can đảm đem lại cho ta sức mạnh. Biết đủ giữ cho tâm hồn ta được yên tĩnh”. Mà yên tĩnh là nhu cầu cần có để con người trở nên sáng suốt, có suy nghĩ và hành động đúng. Thêm nữa, một khi đã không lụy về tiền tài, vật chất thì con người lại càng có điều kiện để dành sức lực bồi đắp các giá trị bên trong. Như vậy, biết đủ là đủ chính là con đường ngắn nhất để đi đến hạnh phúc trọn vẹn!

4. Những vụ đại án xảy ra thời gian gần đây ở nước ta cho thấy tội phạm có nhiều người là cán bộ lãnh đạo, quản lý, có người còn là cán bộ cấp cao. Họ lợi dụng chức vụ, quyền hạn nhận hối lộ, tham ô… nhưng họ không phải là những người nghèo, nếu không nói là những người có cuộc sống đầy đủ, sung túc, thậm chí có người giàu có.

Họ phạm tội là do không chịu tu dưỡng, rèn luyện thường xuyên, rơi vào chủ nghĩa cá nhân, suy thoái đạo đức, không chế ngự được lòng tham, xa rời lý tưởng cách mạng, dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Kiềm chế lòng tham bằng cách gì? Hiển nhiên rồi, bằng sự tu dưỡng phẩm chất, đạo đức của người cộng sản. Và bằng lối sống biết đủ là đủ, một lý niệm của người xưa, một kinh nghiệm sống đã được thực tiễn sinh động chứng minh.

Với những người này, trước hết về nhận thức cần hiểu rằng: “Tri túc thường lạc, đa tham tắc ưu”. Biết đủ thường được vui, nhiều tham lam tất nhiều lo nghĩ. Dục vọng nhiều khi tạo thành tai họa lớn. Con người ta chỉ nên có trong mức độ, không nên chiếm giữ quá nhiều, chiếm giữ quá nhiều bằng những thủ đoạn bất lương thì nhất định cũng sẽ mất nhiều. Câu chuyện “Tái ông thất mã” dạy chúng ta bao điều. Phải biết đủ thì mới được lâu dài. “Của làm ra là của trong nhà. Của ông bà làm là của ngoài sân. Của phù vân có chân nó chạy. Của phù vân để ngoài sân ngoài ngõ”. Biết đủ là đủ chính là cơ chế tự động giữ mình không vượt qua “lằn ranh đỏ”. Những cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ, đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý càng cần phải thấm nhuần sâu sắc những lý niệm này!./.