Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội

Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng

Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CTXH là một trong những nội dung quan trọng đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đó là lãnh đạo về định hướng chính sách và chủ trương lớn, xây dựng cơ cấu tổ chức, xác định nguyên tắc hoạt động và cơ chế vận hành của MTTQ Việt Nam. Lãnh đạo việc thể chế hóa các chủ trương, quy định về nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CTXH.

Trong công tác tổ chức, cán bộ cần nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng trong quy hoạch, đào tạo, bố trí cán bộ làm công tác Mặt trận và các đoàn thể, bảo đảm đội ngũ cán bộ Mặt trận có tâm, có tầm, có bản lĩnh, có năng lực, trình độ cả về nghiệp vụ chuyên môn và lý luận chính trị, có năng lực nhìn nhận, phân tích, đánh giá vấn đề. Lãnh đạo cấp ủy được Đảng giới thiệu tham gia Mặt trận là những người có đức, có tài, gương mẫu trong thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, có uy tín trong nhân dân. Đồng thời, Đảng lãnh đạo MTTQ tăng cường phát huy vai trò của các hội đồng tư vấn ở cấp Trung ương, cấp tỉnh và các ban tư vấn ở cấp huyện; lựa chọn những thành viên thực sự có tâm huyết, uy tín, trách nhiệm, có kiến thức vào các hội đồng, ban tư vấn để hỗ trợ cho Mặt trận các cấp trong việc thực hiện nội dung, phương thức hoạt động.

Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CTXH chịu tác động rất lớn của các tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của MTTQ các cấp: Đảng đoàn, các cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên là cán bộ lãnh đạo MTTQ Việt Nam. Đảng giới thiệu cán bộ, đảng viên, lãnh đạo cấp ủy tham gia Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và BCH các tổ chức đoàn thể là thành viên của Mặt trận, giữ các chức vụ lãnh đạo chủ chốt của Mặt trận và đoàn thể nhân dân. Từ đó, trực tiếp triển khai các chỉ thị, nghị quyết của Đảng đối với Mặt trận và lắng nghe ý kiến của Mặt trận. Quy định thành nền nếp chế độ làm việc của cấp ủy với Đảng đoàn Mặt trận. Xây dựng quy chế định kỳ cấp ủy làm việc với Đảng đoàn Mặt trận. Đảng tạo điều kiện và khuyến khích tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH.

Ngày 8-12-2009, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 62-KL/TW về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH. Kết luận nêu rõ: “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, phát huy tính năng động, sáng tạo của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH. Các cấp ủy đảng và người đứng đầu thường xuyên tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân, lắng nghe ý kiến đóng góp của nhân dân; xây dựng và ban hành quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị. Quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác sơ kết, tổng kết nội dung và phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH, tạo điều kiện cho MTTQ Việt Nam và các đoàn thể CTXH thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình…”.

Trong Thông báo Kết luận số 160-TB/TW ngày 15-1-2020 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Kết luận số 62-KL/TW, Bộ Chính trị nhận định: “Qua 10 năm thực hiện Kết luận số 62-KL/TW, hoạt động của MTTQ và các đoàn thể CTXH luôn bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, có nhiều nỗ lực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động đáp ứng yêu cầu của tình hình mới; tăng cường đóng góp ý kiến, giám sát, phản biện xã hội, sâu sát cơ sở; phối hợp ngày càng hiệu quả với các cơ quan nhà nước và chính quyền các cấp, quan tâm lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, khơi dậy được động lực trong nhân dân, phát huy quyền làm chủ, tạo đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc”.

Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17-11-2022 Hội nghị lần thứ 6 BCH Trung ương Đảng khoá XIII “về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới” đề ra một trong những nhiệm vụ, giải pháp đối với MTTQ Việt Nam, các tổ chức CTXH là: “Lãnh đạo đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, hướng mạnh về cơ sở, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng; thực hiện tốt vai trò đại diện cho quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên, hội viên và nhân dân; nâng cao chất lượng các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động, hoạt động giám sát, phản biện xã hội; xây dựng và chỉnh đốn tổ chức, phát triển đoàn viên, hội viên; làm cầu nối vững chắc giữa Đảng với Nhân dân”.

Triển khai sâu rộng ở các cấp ủy

Trên cơ sở Kết luận của Bộ Chính trị, Nghị quyết của BCH Trung ương, cấp ủy các địa phương đều có nghị quyết, đề án cụ thể hoá nội dung về đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với việc xác định nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH ở địa phương mình. BTV Tỉnh ủy Nghệ An ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 19-11-2021 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH giai đoạn 2021-2025 và những năm tiếp theo. Trên cơ sở đó MTTQ và các tổ chức CTXH trong tỉnh đổi mới hình thức, cách thức, phương pháp vận động, thực hiện tốt vai trò là cầu nối giữa quần chúng nhân dân với Đảng, chính quyền; là người đại diện cho lợi ích chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, hội viên và nhân dân. BTV Tỉnh ủy Tuyên Quang ban hành Đề án số 02-ĐA/TU ngày 23-5-2021 về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH. Đề án của BTV Tỉnh ủy đã được cấp ủy, chính quyền, mặt trận và các tổ chức CTXH từ tỉnh đến cơ sở hưởng ứng, tham gia thực hiện tích cực, sâu rộng, phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, tạo nên một phong trào, một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong đời sống xã hội của cán bộ, đảng viên và đông đảo nhân dân.

Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với MTTQ và các tổ chức CTXH, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo các cấp ủy đảng thường xuyên quan tâm kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy, cán bộ MTTQ Việt Nam, các tổ chức CTXH theo hướng phù hợp, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Thành ủy chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ công tác. Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Kết luận số 62-KL/TW của Bộ Chính trị (khóa X) về “tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ và các đoàn thể CTXH” của TP. Hà Nội cho thấy, qua 15 năm hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH thành phố có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả nổi bật, hoạt động hướng mạnh về cơ sở, khắc phục tình trạng “hành chính hóa” trong tổ chức và hoạt động. Qua đó góp phần quan trọng vào thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh của đất nước và Thủ đô. Thông qua MTTQ Việt Nam, các tổ chức CTXH, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân được bảo đảm quyền làm chủ, tham gia giám sát các cơ quan chính quyền, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Đồng thời, phản biện, đóng góp ý kiến xây dựng những chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, của Thành phố liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình, góp phần xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.

Năm 2023, BTV Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế đã ban hành Đề án 23-ĐA/TU về “Đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với tổ chức, hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CTXH trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2023-2028”. Cùng với việc thực hiện Kết luận 62-KL/TW của Bộ Chính trị, Đề án 23 của BTV Tỉnh ủy đã thúc đẩy các địa phương trong tỉnh Thừa Thiên Huế tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của mặt trận và đoàn thể trên địa bàn với nhiều chuyển biến tích cực. Cấp ủy các cấp duy trì chế độ giao ban định kỳ giữa thường trực cấp ủy với mặt trận, đoàn thể, kịp thời nắm bắt tình hình, giải quyết các kiến nghị, phản ánh, bức xúc của nhân dân; chỉ đạo các cấp chính quyền quan tâm bố trí kinh phí để mặt trận, đoàn thể các cấp hoạt động đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Nhằm tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng trong lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của MTTQ, các tổ chức CTXH, Tỉnh ủy Hà Nam ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TU ngày 15-12-2023 về việc lãnh đạo hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH tỉnh từ năm 2024 đến hết nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX. Theo đó, hằng năm Tỉnh ủy chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền khẩn trương, nghiêm túc thực hiện việc trả lời, giải quyết kịp thời các kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội và đối thoại với đoàn viên, hội viên và nhân dân. Duy trì chế độ họp giao ban định kỳ giữa thường trực cấp ủy với MTTQ và các tổ chức CTXH cùng cấp để nghe báo cáo kết quả hoạt động, phản ánh tình hình, các kiến nghị của hội viên, đoàn viên và nhân dân với cấp ủy, chính quyền. Trước đó, việc triển khai Đề án số 01-ĐA/TU ngày 28-9-2021 của BTV Tỉnh ủy Hà Nam về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới nội dung phương thức hoạt động của MTTQ và các đoàn thể CTXH, giai đoạn 2021-2025” cũng đã mang lại nhiều chuyển biến trong nội dung, hoạt động của mặt trận và đoàn thể các cấp trong tỉnh, thu hút đông đảo người dân, cán bộ, hội viên, đoàn viên tham gia, tạo không khí thi đua sôi nổi ở địa phương.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, BTV Tỉnh ủy Tiền Giang ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 28-6-2021 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ các cấp trên địa bàn tỉnh. Một trong những mục tiêu Nghị quyết đặt ra là đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ theo hướng trọng tâm, trọng điểm, hướng mạnh về cơ sở, sát với tình hình thực tế ở khu dân cư; khắc phục tình trạng “hành chính hóa”. Xây dựng đội ngũ cán bộ MTTQ các cấp theo hướng chuyên nghiệp, có tâm, có tầm, hoạt động gần dân, trọng dân; cán bộ chuyên trách có phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ trình độ, năng lực trên các lĩnh vực, có uy tín và khả năng vận động, đoàn kết, tập hợp nhân dân. Để đạt các mục tiêu đề ra, Nghị quyết của Tỉnh ủy cũng nêu rõ giải pháp quan trọng, đó là đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với tổ chức và hoạt động của MTTQ bằng những định hướng, chủ trương, nghị quyết, quy chế làm việc cụ thể, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng.

Việc quán triệt, triển khai sâu rộng chủ trương, nghị quyết của Đảng góp phần quan trọng vào việc nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của mặt trận và các đoàn thể, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, huy động sức mạnh của toàn xã hội. Đảng lãnh đạo MTTQ, đồng thời là thành viên trong mặt trận, bởi vậy để đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trước hết cần xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng - nhân tố quyết định chất lượng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ và các tổ chức CTXH./.